George Gantzert, een knul van de Amsterdamse Ceintuurbaan, is twaalf jaar oud als hij wordt uitgenodigd een keer gratis te komen zwemmen in het AMVJ-zwembad in de Vondelstraat, vlak bij het Leidseplein. De uitnodiging komt van een man, fotograaf van beroep, die hij op het Waterlooplein heeft ontmoet. George, die het thuis niet rijk heeft, houdt wel van een zwempartijtje en stemt toe. Met zijn zwembroek onder zijn arm vertrekt hij die avond midden jaren vijftig naar het zwembad, een kleine tien minuten fietsen van zijn huis.
Dit zijn de eerste alinea’s in een artikel van Parool journalist Hanneloos Pen waar gezellige avonden met drank, eten en George te horen krijgt dat hij zijn zwembroek in de kleedkamer mag achter laten.
Een stil, leeg zwembad gereserveerd voor een gezelschap van zo’n vijftien tot twintig volwassen mannen en vrouwen. De volwassenen zijn in afwachting van een speciale ‘zwemles’ voor kinderen van twaalf en dertien jaar oud. George is niet het enige kind. Hij ziet tussen ongeveer tien andere kinderen zijn buurmeisje Carla uit de Hemonystraat staan. Zij is, net als de andere kinderen, poedelnaakt. Ze vertelt hem dat het niet de eerste keer is dat zij bij de ‘zwemclub’ komt.
Verboden foto’s
De zwemavond staat uitgebreid beschreven in Gantzerts boek Verboden foto’s. Het boek verscheen in 2010 onder het pseudoniem Helmut van de Berg. ‘Een Amsterdamse roman’ staat op het boek, maar met fictie heeft het weinig te maken.
Gantzert is geboren in Amsterdam in 1944. Geld was er thuis niet, wel dikke schulden. Hij was als kind vaak op straat te vinden in De Pijp. “Ik ben liefdeloos opgevoed. Ik was een straatschoffie.” Zijn vader was de grote afwezige in het gezin en bemoeide zich niet met George. Zijn moeder was een ‘moffenhoer’, zo deelde zijn omgeving hem mede. Of dat waar is, weet hij niet. Eén ding weet hij wel: “Mijn ouders lieten me als kind behoorlijk in de steek.”
In de avonden kwam hij in een andere wereld terecht. Al snel ging hij in op voorstellen van mannen om met hen mee te gaan. Zoals wel meer minderjarige jongens dat deden in en rond De Pijp. “We hadden thuis geld nodig. Als ik het geld aan mijn moeder gaf, vertelde ik dat ik dat met een klusje had verdiend. Maar ze moet geweten hebben hoe ik eraan kwam. Er kwam later zelfs een keer een klant bij ons thuis.”
‘Kring van de burgemeester en mensen uit de grachtengordel
Dat er zogenoemde zwemavonden in het AMVJ-bad en Heiligewegbad waren, waar kinderen van twaalf en dertien jaar naakt moesten zwemmen halverwege jaren vijftig, bevestigen twee nabestaanden van Carla Dam, het buurmeisje van George uit de Hemonystraat. Haar toenmalige echtgenoot en haar zoon Jorne hebben de verhalen zelf van haar gehoord. Toenmalige echtgenoot Wim: “Toen we tijdens onze verkering in de jaren zeventig door de Heiligeweg liepen, begon Carla erover. Ze vertelde dat ze er naakt moest zwemmen en dat allerlei mannen haar toen betastten. Ze zei dat het zeer voorname mensen waren, mensen uit de grachtengordel, van wie je dit nooit verwachtte. Ze wilde er nooit meer zwemmen.”
Maar het was ook een wereld zoals in de film Eyes Wide Shut van Stanley Kubrick over de decadentie van de nouveau riche uit New York. “Een geheim genootschap dat deelneemt aan gemaskerde orgiën. Ze voelden zich verheven boven de norm.”
Onderzoek
Het Parool sprak uitgebreid met George Gantzert, die zijn verhaal opschreef in zijn boek Verboden foto’s. De man en zoon van ‘buurmeisje’ Carla Dam hebben het verhaal over de zwemclub bevestigd. In het medisch dossier van Dam, verstrekt door haar zoon Jorne, wordt in psychische rapporten uitgebreid stilgestaan bij haar traumatische jeugd, die gepaard ging met seksueel misbruik. Ze zocht vele malen hulp bij psychiatrische instellingen.
Daarnaast is bronnenonderzoek verricht naar onder meer de archieven van de zwembaden, de woonadressen en achtergronden van betrokkenen.
Ook is literatuur geraadpleegd over De Kring en De Koepel, een elitair genootschap van kort na de oorlog, waar sommige leden van de zwemclub lid van waren. Van de bijeenkomsten in het zwembad zijn geen foto’s gevonden.De namen achter de pseudoniemen in het boek zijn bij de redactie bekend. Het Parool vraagt mensen die het verhaal herkennen, mogelijk als slachtoffer of getuige, contact op te nemen met Hanneloes Pen, h.pen@parool.nl.