Wat doet een religieuze ervaring met ons brein? Ongeveer hetzelfde als een portie seks of drugs.Spirituele ervaringen activeren het beloningssysteem van onze hersenen op ongeveer dezelfde manier als verliefdheid, seks, gokken, genotsmiddelen en muziek dat doen. Dat is gebleken uit onderzoek van de universiteit van Utah bij negentien devote leden van de mormoonse kerk. De onderzoekers scanden de hersenen van de vrijwilligers terwijl die een godservaring hadden, om uit te zoeken welke delen van de hersenen betrokken zouden zijn bij zo’n spirituele beleving.
Ze scanden de hersenen van 19 jongvolwassen kerkleden (7 vrouwen en 12 mannen, allemaal gewezen zendelingen) met magnetische beeldvormingsapparatuur terwijl die taken uitvoerden die bedoeld waren om een religieuze ervaring op te roepen. Het experiment duurde een uur en bestond onder meer uit zes minuten kijken naar een film over de lidmaatschapsstatistieken van de mormoonse kerk; acht minuten luisteren naar citaten van Mormon en van andere religieuze leiders; acht minuten lezen van vertrouwde passages uit het Boek van Mormon; twaalf minuten kijken naar door de mormoonse kerk gedraaide films over familiale, religieuze en bijbelse thema’s; nog eens acht minuten luisteren naar citaten uit religieuze toespraken; en zes minuten zonder meer onder de scanner liggen.
Tijdens het onderzoek moesten de deelnemers op gezette tijden aangeven in welke mate de geest over hen vaardig werd – gaande van ‘helemaal niet’ tot ‘heel erg sterk’. Op spirituele piekmomenten konden ze gewoon op een knop drukken. Alle deelnemers beschreven achteraf gevoelens van vrede en warmte te hebben ervaren tijdens het experiment. Velen van hen waren aan het eind van de scan in tranen.
Hartslag versnelde
‘Wanneer de deelnemers de opdracht kregen om aan de Heiland te denken, aan de hemelse beloning die hun te wachten stond, of aan de eeuwigheid die ze met hun familie in het hiernamaals zouden doorbrengen, dan reageerden hun hersenen en lichaam daarop’, zegt onderzoeker Michael Ferguson in een persbericht. ‘Hun hartslag versnelde en ze gingen dieper ademhalen.’
Zetel van de spirituele ervaring was keer op keer en bij alle deelnemers de nucleus accumbens, 
schrijven de onderzoekers in het blad Social Neuroscience. Dat is een gebied in de voorhersenen dat een rol speelt bij plezierige zaken zoals verlangen, passie, bevrediging en verliefdheid. Ook de beloningscircuits van de hersenen, die in actie treden wanneer mensen eten, drinken, seks hebben of drugs nemen, lopen langs diezelfde hersenkern. 