Als Werkgroep Mensenrechten in de Kerk voelen wij ons aangesproken door de analyse van rector Rik Torfs (DS 11/04/2016) over de ‘De schoonheid van de mensenrechten’.
“Een kwart eeuw geleden was de samenleving verdraagzaam, en de paus streng. Vandaag is het andersom”, besluit hij.
Als ik mij niet vergis maakten wij precies een kwart eeuw geleden zwarte zondag mee (24/11/1991). Het toenmalige Vlaams Blok behaalde 25 jaar geleden 12 zetels. In 2014 nog 3.
In diezelfde jaren ’90 legde de toenmalige Poolse paus voor eeuwig en 
altijd vast dat vrouwen nooit priester zouden kunnen worden. Uit de echt gescheiden personen en mensen die in andere wettelijke samenlevingsverbanden leefden werden niet erkend en gediscrimineerd. Het recente document van de Paus Amoris Laetitia waarin Zijne Heiligheid het heeft over het huwelijk en aanverwante relaties is warm en liefdevol van toon. Geen bokshandschoenen. Integendeel, de taal is Zuiders en warm. Maar de besluiten zijn dezelfde als die van de Poolse paus van 25 jaar geleden. Zacht in de pastoraal, hard in de doctrine. Hard vooral ook in de toepassing ervan. Of is er toch één lichtpuntje? Uit de echt gescheiden gelovigen zullen voortaan toch de communie kunnen ontvangen. Maar daar moet eerst een plaatselijk bisschop zijn toelating voor geven. Lees: pas na een schuldbekentenis kan vergiffenis volgen. Maar voor de rest blijft alles streng én onrechtvaardig bij het oude. Vrouwen zijn nog steeds niet gelijkwaardig aan mannen, want ze kunnen nog steeds geen sacramenten toedienen en niet alle bestuursfunctie in kerken en parochies krijgen. Het huwelijk blijft ook exclusief voor mensen van een verschillend geslacht. Wie is hier uiteindelijk het meest verdraagzaam? Wie is hier het meest geëvolueerd de laatste 25 jaar? De Roomse kerk of de Vlaamse samenleving?
Of de regelgeving van Rome de westerse samenleving nog veel zal beïnvloeden?Ik geloof het niet. Niemand moet zich verplicht voelen te behoren tot die kerk. In deze samenleving zijn er goddank vele wegen die naar geluk kunnen leiden. Zelfs binnen de katholieke kerk, ondanks Rome.
Pijnlijker vind ik de uitspraak van Torfs waar hij tussen de regels door een verwijzing maakt naar het dossier seksueel misbruik in de kerk. “Hoe straf je een dader zonder hem te ontmenselijken, zonder hem te folteren of te doden?” Ik denk niet dat bij vele mensen, zelfs bij de slachtoffers van een seksueel misdrijf, deze gedachte speelt. Slachtoffers wensen enkel dat er een degelijke procesvoering wordt gehouden. Degelijkheid houdt ook in dat allen die de misdaad mogelijk hebben gemaakt ter verantwoording mogen worden geroepen. Denk maar aan het dossier van het schuldig verzuim in de katholieke kerk in het misbruikdossier. Waarom zou er op z’n minst geen proces mogen worden gevoerd? Inroepen dat feiten verjaard zijn… laat dat aan de rechter over. Bestook de makers van die wetten als deze wetten ouderwets en uitgehold zijn geraakt. Dat kan in deze samenleving. Dat heet gewoon democratie. Dat kan nog steeds niet in de katholieke kerk van paus Franciscus. Het spijt mij dit te moeten schrijven.
Ook het schuldig verzuim van bisschoppen en oversten moet voor de rechter gebracht kunnen worden. Slachtoffers eisen geen gelijk, enkel een degelijk proces. Slachtoffers eisen niet dat daders en zij die hen beschermen gefolterd of gedood zouden worden, zoals Torfs dramatiseert. Slachtoffers eisen gewoon dat er op een eerlijke en degelijke juridische wijze gezocht wordt naar hoe het delict in mekaar zit en hoe het zo ver is kunnen komen dat daders zijn kunnen blijven doorgaan met zondigen, nadat hun oversten, precies omdat ze van het misdrijf op de hoogte waren, hen hiervoor menigmaal hebben herbenoemd op nieuwe plaatsen.
Suggereren dat slachtoffers op wraak uit zijn, als argument gebruiken dat de samenleving meer onverdraagzaam is geworden, is dat niet al te kort door de bocht om te beweren dat dé mensenrechten in gevaar zijn? Waarom zouden de heilige mensenrechten in gevaar gebracht worden als slachtoffers van historische misdrijven gewoon naar de rechter stappen? Zij willen geen daders verkrachten of vermoorden. Zij willen erkenning van wat is gebeurd. Zij willen genezing voor de gehele samenleving die al te lang gebukt ging onder het kerkelijk taboe van het doodzwijgen.
Zolang er geen rechtszekerheid gewaarborgd is voor allen, is de rechtstaat aan verbetering toe. Het kerkelijk middeleeuws principe dat kinderen en vrouwen het bezit zijn van de man ligt nog steeds aan de basis – ook in de westerse rechtspraak – dat de mensenrechten van kinderen en vrouwen een strijdbaar item moet blijven. Ik ga er niet van uit dat kinderen en vrouwen, om die gelijkberechtiging in kerk en samenleving te bekomen, er op uit zijn te folteren en te doden. Maar is het effen toegelaten dat zij hun stem verheffen?
Mensen rechten gebeurt nooit door mensen te vernederen. Wie van criminele feiten beschuldigd wordt of wie er van beschuldigd wordt criminelen een hand boven het hoofd te houden hebben recht op een eerlijk proces. Slachtoffers er van verdenken dat zij er op uit zijn het ‘oog om oog, tand om tand’ toe te passen, is dat niet hetzelfde als die diezelfde slachtoffers er van te beschuldigen dat zij nog in de Oud Testamenttijd leven?
Komt de schoonheid van de mensenrechten niet pas écht tot haar recht als kinderen, vrouwen en mannen, allen gelijkwaardige kansen krijgen op de verdediging van die rechten? Mocht die stap ook in de katholieke kerk gezet kunnen worden, het zou een overwinning zijn voor die zo geliefde mensenrechten wereldwijd en misschien zelfs van de katholieke kerk.
Rik Devillé
www.mensenrechtenindekerk.org