Historisch misbruik nog lang niet volledig in kaart gebracht
Slachtoffers misbruik treden uit de schaduw
Vijftig slachtoffers van seksueel misbruik in de Kerk (België) komen vandaag voor het eerst met naam naar buiten. Ze hopen andere slachtoffers ervan te overtuigen om alsnog een klacht in te dienen.
‘Publiekelijk tonen de bisschoppen zich heel empathisch. Maar in de rechtbank willen ze hun verantwoordelijkheid ontlopen’
Van onze redacteur Yves Delepeleire
Meer dan vijftig slachtoffers van seksueel misbruik komen (bijna allemaal) voor het eerst met hun naam en voornaam naar buiten: alleen al daarom is hun oproep, verderop in deze krant, uniek. De vijftig richten
zich tot alle slachtoffers van seksueel misbruik in de Kerk die hun verhaal tot nu toe voor zich hebben gehouden, uit schaamte of angst. Ze roepen hen op om er alsnog mee naar buiten te komen door bij de politie een klacht in te dienen tegen de dader of zijn hiërarchische overste, als er sprake zou zijn van schuldig verzuim. Óf ze kunnen naar een opvangpunt van de bisdommen en congregaties stappen.
‘Bij onze werkgroep Mensenrechten in de Kerk zijn bijna 1.000 verhalen van slachtoffers bekend’, zegt priester Rik Devillé, die al sinds de jaren 90 slachtoffers bijstaat. ‘De helft heeft stappen ondernomen, de andere slachtoffers hebben nog niets gedaan. Het historisch seksueel misbruik in de Kerk is dus nog lang niet helemaal in kaart gebracht.’
Maar waarom slachtoffers vragen om alsnog uit de schaduw te treden, als ze misschien al lang een lijn onder dat pijnlijke verleden hebben getrokken? Wie erkenning wilde, had die toch al kunnen vragen?
‘Onderschat niet hoe groot de schaamte bij veel slachtoffers nog altijd is’, zegt Devillé. ‘Op de laatste dag dat slachtoffers bij het Centrum voor Arbitrage een dossier konden indienen, hebben tientallen dat nog gedaan. Het was voor hen zo moeilijk om die stap te zetten dat ze tot het laatste moment hebben getwijfeld.’
Doofpotschade
‘Met deze oproep willen ze andere slachtoffers het gevoel geven dat ook zij niet langer in hun miserie moeten blijven vastzitten.’ Want tot die groep is de oproep gericht, verduidelijkt Devillé: zij die nog altijd worstelen met wat hen is aangedaan.
Soms is de minste aanleiding genoeg om hun trauma opnieuw te beleven, zoals de aankondiging van een begrafenis van een priester. ‘Telkens als er een gelijkaardig dossier in de media komt, zoals onlangs dat vonnis in een Gentse verkrachtingszaak, contacteren verborgen slachtoffers ons om hun hart te luchten, maar vervolgens veranderen ze niets ten gronde aan hun situatie. Ze vallen van de ene in de andere therapie, vinden geen werk… Ook hun omgeving ziet ervan af. Die weet vaak niet eens wat er aan de hand is.’
De oproep komt er – niet toevallig – enkele dagen voor de Gentse rechter een arrest in beroep moet vellen in de groepsvordering van slachtoffers van seksueel misbruik tegen het Vaticaan en de Belgische Kerk. 36 slachtoffers, verenigd door de advocaten Walter Van Steenbrugge en Christine Mussche, willen dat zij aansprakelijk worden gesteld voor de ‘doofpotschade’. In eerste aanleg kregen de slachtoffers ongelijk.
Pijnlijke rechtszaak
De meeste slachtoffers die de rechtszaak voeren, wilden dat alleen doen als ze anoniem konden blijven. Zij laten zich op het proces door één slachtoffer vertegenwoordigen. De oproep in deze krant gaat dus uit van andere slachtoffers van misbruik. Maar de manier waarop de bisschoppen zich in de rechtbank laten verdedigen, vinden ook zij pijnlijk.
‘In hun publieke verklaringen en rechtstreeks tegenover slachtoffers tonen de bisschoppen zich heel empathisch. Zij zijn daarin positief gegroeid’, zegt Devillé. ‘Maar in de rechtbank halen ze alle argumenten uit de kast om hun verantwoordelijkheid te ontlopen. Als ik hun advocaten moet geloven, oefenen de bisschoppen geen enkele macht uit over hun priesters. Dat is niet waar.’
Dat morele en juridische verantwoordelijkheid daarom nog niet aan elkaar gelijk zijn, erkent Devillé. ‘Maar ik vraag me af of de bisschoppen wel op de hoogte zijn van het betoog van hun advocaten, want dit doet slachtoffers dubbel pijn.’ Het arrest valt normaal op 25 februari.