Jos Brech en Roger Vangheluwe

Het leven zoals het is in de bossen van Frankrijk (artikel Rik Devillé)

De Nederlandse politie heeft op een paar dagen tijd al meer dan 200 tips binnengekregen over Jos Brech, de man die verdacht wordt van de 20 jaar oude moord op Nicky Verstappen die toen 11 jaar was. Maar experts vrezen dat wildkampeerders lastig te vinden zijn.

De Belgische bisschoppen hebben ons in 2010 verteld dat bisschop Roger Vangheluwe in het verborgene leeft ergens in de bossen van Frankrijk. Daar niemand hem ooit nog zag, geloven we dat. Hij verdween toen bekend werd dat hij 20 jaar geleden relatietje met een neefje had gespeeld. Sindsdien is de bisschop onvindbaar. Wellicht doolt hij nog ergens in de bossen van Frankrijk. Tips over de geheime verblijfplaats van de bisschop zijn er niet. We weten enkel dat zijn meubelen nog altijd in bewaring zijn bij een medewerker van het bisschoppelijk paleis in Brugge.

De ene is nog maar enkele maanden spoorloos, de andere al 8 jaar. 

De bossen van Frankrijk werken als een soort pauzeknop om de sinistere gebeurtenissen met kinderen op off te zetten. Van Jos Brech weet niemand in welk Frans bos hij zich schuil houdt. In de zaak van bisschop Vangheluwe weten we dat de paus en een Belgische bisschop weten in welke Franse boomrijke abdij hij onderdak kreeg. Allicht niet in een vervallen chalet ergens in het diepe bos, bij de dieren zoals bij Jos Brech. Ook in het verborgene blijft er dus blijkbaar onderscheid bestaan tussen clerus en leek.

Overlevingskansen hebben beiden. Brech is een bushcrafter. Hij kan tenten bouwen, vuurtje stoken en planten van zwammen onderscheiden. Vangheluwe is een vogelaar. Hij kan kerken van kapellen onderscheiden, kinderen de handen opleggen, wierook maken en mooie psalmen zingen.

Anderzijds is er ook een verschil tussen beide casussen. Naar Brech wordt door de politie met man en macht gezocht in de bossen om hem te kunnen oppakken en straffen nadien. Vangheluwe daarentegen is net in een bos geplaatst. Gedomicilieerd zelfs. Dat is zijn straf. Zo zegt de paus van Rome toch. Wat wij meteen geloven. Waarom dan niet Brech met rust laten in de bossen van Frankrijk? Vertel ons dat het verblijven in het verborgene voldoende is als straf. Stop met zoeken, de rust keert vanzelf terug. Net als na de verdwijntruc van bisschop Vangheluwe. 

Rik Devillé

24 augustus 2018

Naar aanleiding van de open brief van de paus inzake seksueel misbruik binnen de Kerk, een reactie / tekst van Rik Devillé, onze vrienden en zusterorganisatie Mensen rechten in de Kerk, België.

Herstellen is meer dan bidden en boete doen

De open brief van paus Franciscus ‘aan het volk van God’ (Vaticaan, 20 augustus 2018) is vooral een oproep vanuit de schaamte, omdat na nu al 30 jaar strijd van de slachtoffers van seksueel misbruik in de kerk, zowel in Amerika, Australië als in Europa, Rome niet meer kan loochenen welke wreedheden collega’s bisschoppen, priesters en religieuzen katholieke kinderen en jongeren hebben aangedaan. Wereldwijd! Bovendien moet deze strijd om erkenning vanuit Zuid-Amerika en vooral Zwart-Afrika nog beginnen.

De paus, ook zijn twee voorgangers zijn al decennia op de hoogte. Meer zelfs, in het verleden lieten zij via hun Vaticaanse diplomatie in vele landen bisschoppen ongemoeid. Ze gaven zelfs richtlijnen om nooit dossiers openbaar te maken. Toen al riepen zij op tot bidden en boetedoening. Meestal gebeurde dit in een liturgische context. Doodzwijgen zou de kerk redden van de totale afgang.

Daar komt eindelijk verandering in. Maar is het wel van harte wat de paus schrijft? Welke concrete daden van herstel zijn al vanuit Rome tot bij de slachtoffers geraakt? Niet Rome, maar de slachtoffers hebben de meer dan 1000 feiten van kindermisbruik in de bisdommen van Pennsylvania aangekaart. Niet Rome. Dat er nochtans al jarenlang van op de hoogte werd van gesteld. Elk slachtoffer weet dat. En toch gebeurt er nog steeds niets. De vorige jaren is net hetzelfde geschied in vele andere landen, waaronder ook België. Heeft Rome al één Belgisch slachtoffer erkend? Nee. Enkel na jaren strijd zijn de recente Belgische bisschoppen daar werk gaan van maken. Alle eer komt de Parlementaire Commissie Seksueel Misbruik in de Belgische Kerk toe. De recente bisschoppen zijn uiteindelijk meegegaan in het verhaal van erkenning en herstel. Wat een begin van genezing mogelijk maakt. Maar vanuit Rome heeft niet één Belgisch slachtoffer tekst en uitleg gekregen welke straf de paus de Belgische collega’s priesters, religieuzen en bisschoppen die misbruik pleegden zullen opleggen. Nochtans, alle namen zijn hun nu bekend.

Dat de paus eindelijk oproept tot boete en bekering is mooi. Maar waarom moet het Godsvolk (weer eens) boete doen, bidden en zich bekeren als de namen van een nieuwe reeks daders in de openbaarheid komt? Niet het Godsvolk moet boete doen. Niet het Godsvolk is de dader. Wel die kerkleiders die zich misdroegen of het misbruik toedekten. Misschien een beetje laat, maar nooit te laat: laat die clerici opdraaien én hun oversten die decennia lang het misbruik hebben proberen toedekken. Bovendien wat zijn slachtoffers met ‘bidden en boete doen’ zelfs al komt het van hun agressors en diens beschermelingen? Daar worden zij geen zucht beter van. Enkel erkenning en herstel van schade: die klemtoon is nog steeds niet te lezen in het pauselijke schrijven. Daar wachten de slachtoffers op. Niet alleen de meer dan 1000 Belgische slachtoffers, maar
honderdduizenden slachtoffers, wereldwijd.
Rik Devillé
Werkgroep Mensenrechten in de Kerk
21 augustus 2018

De Morgen (en wat kranten schrijven).

1. 7: Paus schrijft open brief over kindermisbruik (“We hebben geen oog gehad voor de allerkleinsten.” Zo begint een mea culpa van paus Franciscus. In een drie pagina’s tellende brief, die gisteren werd gepubliceerd, belooft de kerkelijke leider dat zijn instituut nooit meer een misbruikschandaal onder de mat zal vegen. “Vol schaamte en berouw erkent de kerkelijke gemeenschap dat we niet waren waar we hadden moeten zijn, dat we niet tijdig hebben gereageerd en ons niet bewust waren van de omvang, de ernst en de enorme hoeveelheid schade die dit in talloze levens heeft aangericht”, schrijft paus Franciscus. In zijn brief, die Franciscus in zeven talen liet vertalen, gaat de paus op een voor het Vaticaan ongeziene wijze door het stof. Hij smeekt alle slachtoffers om vergiffenis en belooft een einde te maken aan een cultuur waarin de reputatie van de kerk belangrijker wordt geacht dan het leed van de slachtoffers. / Kerknet: Nederlandse vertaling van pauselijke brief)p. 24: Gesofisticeerde doofpotoperaties (Opinie van Emmanuel Van Lierde: “Paus Franciscus heeft weet van die uitzaaiende kankers in zijn instituut. Al sinds zijn aantreden diagnosticeert hij de ziekten en suggereert hij therapieën ter bestrijding. Lees er zijn kersttoespraken voor de curie en zijn maandag verschenen brief ter reactie op na. Maar donderpreken en visioenen over een nederige en nabije kerk volstaan niet om de dodelijke kwalen uit te roeien. Zonder een grondige ’tempelreiniging’ met onverbiddelijke ontslagen en sancties komt er geen herstel. Dan blijft Gods huis van gebed een rovershol waarbij we ons moeten hoeden voor wolven, niet in schaaps- maar in herderskleren. Clerici hoeven niet perfect te zijn. Dat waren de apostelen ook niet. Maar wie zware misdaden – incluis het toedekken ervan – beging, hoort niet achter het altaar. … Vierendertig Amerikaanse bisschoppen worden er nochtans van verdacht de waarheid te verdoezelen, sommigen zelfs van misbruik. Het falende bisschoppelijk leiderschap veroorzaakte mee de morele catastrofe, stelde kardinaal Daniel DiNardo, voorzitter van de Amerikaanse bisschoppenconferentie. Bisschoppen hadden kunnen ingrijpen, maar deden het niet. Zullen ze het nu wel doen of moeten anderen het voor hen doen? Er is een echte scheiding der machten nodig in de kerk en onafhankelijke controle op wie macht uitoefent. Beide ontbreken nu. Met onderlinge broederlijke vermaning lukt het niet.” / Volledige opinie)La Libre Belgique
2. 17: Le Pape contre le cléricalisme qui favorise la pédophilie ecclésiale (Le Vatican a dès lors publié, hier lundi, une “Lettre du pape François au peuple de Dieu”. Un texte où le Pape appelle à une réponse ferme de toute l’Eglise au problème des abus en son sein. A ses yeux, il faut une fois pour toutes mettre un terme à la culture du cléricalisme, tout en appelant les fidèles à la prière et au jeûne. Citant l’épître de Paul aux Corinthiens, “si un membre souffre, tous les membres souffrent avec lui” , le Pape a voulu montrer sa compassion envers la souffrance vécue par de nombreux mineurs à la suite de moult abus sexuels mais aussi et ce n’est pas rien… abus de pouvoir et de conscience perpétrés par des hommes d’Eglise. Cela a entraîné de profondes blessures chez les victimes, mais aussi chez leurs proches et dans toute la communauté croyante ou non. Le pape François est bien conscient “que ce que l’on peut faire pour demander pardon et réparation du dommage causé ne sera jamais suffisant”, mais “rien ne doit être négligé pour promouvoir une culture capable non seulement de faire en sorte que de telles situations ne se reproduisent pas mais encore que celles-ci ne puissent trouver des terrains propices pour être dissimulées et perpétuées”. / Article complet)p. 56: Assumer le passé pour être crédible demain (Edito de Dorian de Meeûs : « Le silence du Pape n’était pas tenable. François l’a bien compris. Après avoir clairement dénoncé ces “abus pénalement et moralement répréhensibles qui trahissent la confiance des victimes et leur ôtent leur dignité” , le Pape appelle à sanctionner fermement les coupables. De plus, il demande à toute la communauté catholique de dénoncer ces abus et autres comportements qui mettent en péril l’intégrité de toute personne. Jorge Bergoglio est bien conscient que “demander le pardon et réparer un dommage ne suffit plus” . L’Eglise ne peut espérer peser sur les dossiers qu’elle porte (dont le rejet de l’avortement, l’aide aux migrants, le respect des valeurs chrétiennes ou le réchauffement climatique), que si elle assume son passé le plus sombre et empêche concrètement que ces abus ne se reproduisent en son sein. Après avoir essuyé des critiques à son retour du Chili, le pape François a saisi l’importance de l’enjeu et de l’instant. Sa crédibilité de demain repose sur un tel discours ferme… et de futurs actes précis. »)La Dernière Heure
3. 5: La religion catholique séduit de moins en moins (La religion catholique est de moins en moins pratiquée en Belgique. Même si elle reste officiellement la première religion pratiquée en Belgique – près de 50 % de la population belge se définit comme catholique, selon le dernier rapport de l’Orela (Observatoire des religions et de la laïcité) –, la pratique religieuse catholique est en fort déclin depuis plusieurs années. Selon l’observatoire, moins de cinq pour cent de la population se rend à la messe tous les dimanches et ce pourcentage tombe sous la barre des 3,5 % à Bruxelles. La proportion d’enfants baptisés est également beaucoup plus basse que le nombre de personnes se déclarant catholiques (un nouveau-né sur quatre baptisé en 2007) et un mariage civil sur deux environ est suivi d’un mariage religieux catholique. … L’Observatoire constate ainsi un plus grand dynamisme religieux dans la population musulmane que dans la population catholique “bien que les rites du catholicisme et de l’islam ne peuvent être comparés et que les deux religions évoluent en Belgique dans des contextes très différents”. … L’ORELA constate par ailleurs une expansion d’autres cultes telles que le christianisme orthodoxe, les Églises orientales et des courants religieux orientaux, et plus particulièrement du bouddhisme et de l’hindouïsme.)De Standaard
4. 1: Offer maakt plaats voor donatie (De stad Gent stopt met het organiseren van slachtfaciliteiten voor het Offerfeest. De belangstelling is te gering geworden, nu onverdoofd slachten wettelijk onmogelijk wordt. … De controverse rond het onverdoofd slachten heeft ertoe geleid dat meer en meer moslims een financiële donatie doen voor een offer elders in de wereld, zegt Mustafa Aytar (SP.A), schepen van Welzijn in Houthalen-Helchteren. … ‘De moslimgemeenschap is de welles-nietesspelletjes rond het onverdoofd slachten wat beu’, zegt Aytar. ‘Nu het onverdoofd slachten aan banden wordt gelegd, wordt er vaker gedoneerd.’ Met het geld van een donatie kan een schaap of een rund in een ontwikkelingsland worden geslacht, zodat het basisidee van het Offerfeest toch behouden blijft. Ook het aankopen van ritueel geslacht schapenvlees in een islamitische slagerij is een alternatief voor het slachten van een eigen schaap.)L’Avenir
5. 11: Plus qu’un rite, «une consécration» (Plus de deux millions de musulmans ont rejoint La Mecque pour accomplir un des cinq piliers de leur religion: le pèlerinage (le «Hajj»). Hier, sur le mont Arafat, les pèlerins ont invoqué la clémence d’Allah au cours d’une journée de prière qui marque le temps fort de ce rassemblement. Radouane Attiya, islamologue et chercheur à l’ULiège, décrypte avec nous le Hajj, un événement religieux qui ne cesse de prendre de l’ampleur. « Il y a un retour du religieux dans l’islam. Il faut tenir compte de la pression communautaire qui donne de l’importance à ce rite. Aujourd’hui, certaines personnes doivent économiser toute une vie pour se rendre à La Mecque. Certains pays, qui ont des contrats bilatéraux avec l’Arabie saoudite, sont soumis à des quotas. » … « Parmi les cinq piliers de l’islam, il y a celui du pèlerinage. C’est la consécration. C’est un acte rituel, spirituel, à vocation sociale et même politique. » Quelle est sa fonction? « Elle est double. Elle est eschatologique. Dans la tradition du coran, le pèlerinage est décrit comme une condition sine qua non pour le salut de l’âme. Il a aussi une fonction expiatoire et purificatrice. Cette fonction est fort recherchée car on est de plus en plus confronté à des discours culpabilisants. » … « Le Hajj pourrait être perçu comme une grande communion des musulmans du monde. Mais cela n’a pas encore été rendu possible comme dans d’autres religions qui incarnent une véritable réconciliation. Ce n’est pas encore un moment d’œcuménisme mais il pourrait l’être. »)p. 12: Ne les appelez plus mormons (L’Église de Jésus-Christ des Saints des derniers jours, également appelée Église mormone, ne souhaite plus qu’on utilise le terme «mormon» pour la qualifier ainsi que ses fidèles, selon les nouvelles directives adoptées par cette confession chrétienne. Cette religion préconise plutôt d’être désignée par l’une des expressions suivantes: «L’Église», «L’Église de Jésus-Christ» ou encore «L’Église restaurée de Jésus-Christ», en insistant sur le fait que l’expression «Église mormone», bien que courante, «n’est pas une appellation autorisée». Fondée en 1830, l’Église de Jésus-Christ des saints des derniers jours revendique 16 millions de membres et s’est donnée pour mission de rétablir la vraie Église dans sa pureté primitive, afin de préparer le retour du Christ.)

Paus vraagt om vergeving: we hebben slachtoffers in de steek gelaten….zou je denken na vijftig, zestig jaar zwijgcultuur?

Paus Franciscus heeft in een brief alle katholieken gevraagd het misbruik binnen de katholieke kerk te erkennen. Hij hekelt het seksueel misbruik door geestelijken en het systematisch toedekken van “wreedheden”.

De brief van de paus komt op een moment dat de kerk wereldwijd is verwikkeld in meerdere misbruikschandalen. Zo is vorige week een rapport gepresenteerd waarin staat dat de afgelopen tientallen jaren in de Amerikaanse staat Pennsylvania ruim duizend kinderen zijn misbruikt door ongeveer driehonderd priesters.

Het Vaticaan wilde eerst geen commentaar geven op het rapport, maar reageerde later met “schaamte en verdriet” op de zaak. In de brief gaat Franciscus nogmaals in op het schandaal. “We hebben ons gerealiseerd dat deze wonden nooit verdwijnen en dat ze ons verplichten deze wreedheden krachtig te veroordelen.”

Reputatie boven kinderen

In de brief vraagt Franciscus vergeving voor het leed dat slachtoffers is aangedaan. “Volledig bewust van de omvang en de ernst van de schade die aan zoveel levens is aangedaan, erkennen we met schaamte en berouw dat we als kerkelijke gemeenschap niet waren waar we hadden moeten zijn, dat we niet op tijd hebben gehandeld. We hebben geen zorg gedragen voor de kleintjes, we hebben ze in de steek gelaten.”

Het erkennen van de waarheid is volgens Franciscus niet genoeg (!!??) Hij roept op tot boetedoening en vraagt gelovigen te vasten en te bidden. Ook schrijft hij dat gerechtelijke maatregelen die mogelijk nodig zijn, moeten worden gesteund.

“Terugkijkend, zal geen enkele poging om om vergiffenis te vragen en de schade te herstellen voldoende zijn. Kijkend naar het heden en de toekomst, moet alles worden gedaan om een cultuur te creëren waarin dergelijke situaties worden vermeden, maar ook om de mogelijkheid van verdoezeling en bestendiging tegen te gaan.”

Vanochtend werd ik geïnterviewd voor radio 1. Daar maakte ik duidelijk dat in Nederland, ondanks initiatief Tweede kamer geen artikel 12 procedure komt voor het internaat waar ik verbleef tussen 1961 en 1964. Achttien broeders Franciscanen maakten zich schuldig aan misbruik; een grote meerderheid van het personeel, de staf vergreep zich in sterke of mindere mate aan kinderen en de andere broeders of waren stekeblind of wilde het niet zien. Als er zo’n grote waarde wordt toegekend aan de feiten laat ze eindelijk dan die feiten onder de Christelijke loep nemen en geen sentimentele praatjes vanuit het Vaticaan over boetedoening, ze straffen zichzelf (???) maar blijven zich wel boven de wet plaatsen.